05

Fitch, Türk sigorta sektörünün hızlı büyümesine dikkat çekerken trafik sigortasındaki yapısal zarara ve yüksek faiz bağımlılığına yönelik kritik uyarılar yaptı.

Merhaba Genç Sigortacılar.

Bugün köşemizde, adını duyunca bile ciddiyetinden ortamın gerildiği o meşhur kuruluş var: Fitch Ratings. Hani şu not verip geleceğimizi tahmin eden abiler ve ablalar. Bu sefer gözlerine kestirdikleri sektör, ekmek teknemiz Türk Sigorta Sektörü.

“Sigorta” kelimesini duyunca gözleri kayan tayfayı anlıyorum. Kasko, Trafik, DASK... Hayatı zorlaştıran üçlü olarak görülüyorlar. Ama bakın, Türk sigorta dünyasında öyle rakamlar dönüyor ki, resmen aksiyon filmi senaryosu yazılmış. Fitch’in “Türk Sigorta Sektörü: İstikrara Doğru Atılan Adımlar” başlıklı raporunun aslına ulaşamadım ama sektöre ilişkin yayınlarda ve bazı haber sitelerinde yapılan kritiklere bir göz attım, işi biraz mizaha vurdum ki canınız sıkılmasın. Hazır mıyız? Kemerleri bağlayın, çünkü olan biten bildiğiniz gibi değil, ortadaki tam bir ‘hız tuzağı.’

Hız Tuzağı ve Para Basma Makinesi

Fitch, raporun başında bir selam çakmış sektöre. Demiş ki: “Aferin çocuklar, dersinize çalışmışsınız.” SEDDK sağ olsun, sermaye yeterlilik kurallarını sıkılaştırmış, sektörü biraz hizaya getirmiş. Bu sayede sektör, zorlu ekonomik koşullara karşı “dayanıklılığını artırmış.”

Peki, bu ciddiyetin meyvesi ne? Tam bir prim yağmuru. Raporun en can alıcı yeri burası: Brüt yazılan primler (yani sigorta şirketlerinin kasasına giren para), 2024’te tam %73 artmış. Evet, yanlış okumadınız, %73. Enflasyonu düşsek bile, bu sektör resmen para basma makinesine dönmüş.

Peki, bu parayı kim getirdi?

1. Sağlık Sigortası (Aman devlete mecbur kalmayayım parası): Primler %89 artmış. Fitch diyor ki: “Devlet hastaneleri biraz yavaşlayınca, millet özel sağlık sigortasına koştu.” Klasik Türkiye senaryosu: Kamu hizmetinde zayıflama, özel sektöre talep patlaması. Yani, genç okuyucu, senin gibi "hızlı çözüm" arayanlar sektörü uçurmuş.
2. Trafik Sigortası (Zoraki Aşk): Primler %86 artmış. Neden? Yeni fiyat endeksleme sistemi gelmiş. Yani, "enflasyon durmuyorsa biz de fiyatı durdurmayız" demişler. İyi de etmişler, zira bu gariban branşın trajik hikâyesine birazdan değineceğiz.
3. Konut/Mal Sigortaları (Deprem Korkusu): Burada da ciddi büyüme var. Malum 2023 depremleri, hepimizin aklını başımıza getirdi. Müşteriler doğal afet riskine karşı farkındalık kazanmış. Yani "DASK yaptırmazsam gece rahat uyuyamam" sendromu, sektöre yaradı.

Sonuç olarak, 2024 sonu itibarıyla sektörün öz kaynak kârlılığı (ROE) %37 gibi sağlam bir yerde duruyor. Bu, borsadaki çoğu şirketten daha havalı bir rakam demek. Hani derler ya, “Para nerede? İşte burada.”

Arka Sokaklar ve Büyük Risk

İşte fıkranın bittiği, dramın başladığı yer burası. Fitch, bu paranın bollaştığı ortamda iki büyük uyarıda bulunuyor. Bizim gençler arasında meşhur deyişle: "Aman dikkat, çamura saplanmayın." Tahminimce tüm sektör profesyonelleri de bu olayın farkında.

1. Trafik Sigortası: Sektörün Kara Deliği

Hani dedik ya, primler %86 arttı diye, çok sevinmeyin. Çünkü Zorunlu Trafik Sigortası, bu sektörün bitmeyen baş ağrısı, kronik zararı. Fitch’in dediği gibi: Bu branş yapısal olarak zarar etmeye devam ediyor.

Peki, zarar ne kadar? Zorunlu Trafik Sigortasının kombine oranı (prim toplama ve hasar/gider ödeme dengesini gösteren rasyo) 2024’te tam %145.

Ne demek bu? Sigorta şirketi 100 TL prim topluyorsa, 145 TL hasar ve masraf ödüyor. Adam resmen cebinden para veriyor, üstüne bir de sana sigorta yapmış oluyor. Bu, "zarar et, ama piyasada kal" stratejisinin zirvesi. Neden böyle? Çünkü devlet "prim tavanı" koymuş. Yani sigorta şirketinin riskine göre fiyat belirlemesini engelliyor.

Fitch diyor ki: “Yapısal reformlar olmadan, bu kara delik kapanmaz. %145’lik zarar, prim tavanı olduğu sürece devam eder.” Yani, gençler, o pahalı gördüğünüz trafik sigortası bile aslında sigortacı için kârsız bir hizmet. Mizah burada başlıyor: Sigorta şirketleri, sizin güvenliğiniz için yaptıkları her poliçeyle kendilerini iflasa bir adım daha yaklaştırıyor. Trajikomik değil mi?

2. Yüksek Faiz Bağımlılığı: Dopingle Yaşamak

Sektör %145’lik trafik zararını nasıl karşılıyor, biliyor musunuz? Yatırım getirisiyle.

Fitch açıkça uyarıyor: Sigorta şirketleri, topladıkları o devasa primleri banka mevduatlarına ve devlet tahvillerine yatırıp, yüksek faiz ortamından deli gibi gelir elde ediyor. Bu yatırım gelirleri, o %145'lik trafik zararını kapatıp, sektörü genel olarak enflasyona göre ayarlanmış pozitif kârlılıkta (37% ROE) tutuyor.

Yani resim şu:

• Teknik (Sigortacılık İşi): Zarar
• Finansal (Para Yönetimi İşi): Kâr

Fitch’in uyarısı tam da burada: “Ey sigortacılar, faizler düşerse ne yapacaksınız? Çünkü şu an resmen dopingle ayakta duruyorsunuz. Yatırım gelirine bu kadar bağımlı olmak riskli.” Eğer TCMB faizleri düşürürse, sektörün kârlılık çeşmesi de kurumaya başlar. İşte o zaman teknik zararlar, sektörün suratına tokat gibi çarpabilir.

Kapanış: Sabit Telefon Devrinin Akıllı Telefon Sorunları

Sevgili okuyucu, Türk sigorta sektörü şu an iki arada bir derede: Bir yandan muazzam büyüyor, prim rekorları kırıyor (özellikle sağlık ve konutta), regülatörler de işi sıkı tutuyor. Hatta sektörel birleşik oranın 2025'te %110 civarında olacağını öngörüyorlar (yani 100 liralık primden sadece 10 liralık teknik zarar). Bu, %145'ten gelince büyük başarı.

Ama diğer yandan, bu devasa sektörün göbeğinde bir kâbus var: Zorunlu Trafik Sigortası. Bu, sanki en son model akıllı telefona hâlâ sabit telefon hattı bağlamaya çalışmak gibi bir şey. Eğer bu branşın fiyatlama mekanizmasını düzeltmezsek, sektörün genel fotoğrafı her zaman bir parça kusurlu kalacak.

Fitch'in raporu, özetle şunu diyor: "Cebiniz şişmiş, hızlı koşuyorsunuz ama ayağınızda kırık bir kemik var. Tedavi edilmezse, ilk virajda yere kapaklanabilirsiniz."

Şimdilik yüksek faiz ve genç nüfusun sigorta iştahı (ve tabii ki deprem farkındalığı) sayesinde sektör gaza basmaya devam ediyor. Biz de bu trajikomik dengeyi gülerek izlemeye devam edeceğiz. Sigortacılık sektörünü daha yakından takip edin, çünkü burası sadece bir kasko poliçesi değil, memleket ekonomisinin küçük bir aynası.

Haftaya görüşünceye dek, poliçeleriniz bol, hasarlarınız az olsun.

Dr. Murat Isıyel